ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ
ΜΑΘΗΜΑ 10

Η παραβολή του Σπορέα

Εισήγηση: Γιώργος Γούδας

     Μάρκος 4:1-9, 13-20, Λουκάς 8:1-18 – Το πορτραίτο του Κυρίου μας Ιησού, είναι μοναδικό και απαράμιλλο. Ο Κύριος Ιησούς Χριστός, υπήρξε μοναδικός, όχι μόνο στα θαύματά Του, αλλά και μοναδικός στη διδασκαλία Του, μέσα στην οποία σπουδαία θέση κατέχουν οι παραβολές.

     Ποιος ο σκοπός των παραβολών; Μας τον αναφέρει ο Ίδιος ο Κύριος, απαντώντας σε ερώτηση των μαθητών (Μάρκος 4:10-12). Ο Ιησούς Χριστός μιλούσε έτσι – με παραβολές – όχι για να συγχύσει τους ακροατές Του ή να τους αυξήσει την περιέργεια. Ο Κύριος συχνά, παραβάλλει απλές εικόνες από την καθημερινή ζωή, για να διδάξει αιώνιες αλήθειες, σε καρδιές που πραγματικά ζητούν και ποθούν για τις αλήθειες του Ευαγγελίου και της Βασιλείας του Θεού.

     Η παραβολή του Σπορέα, αποτελεί τη βάση για όλες τις παραβολές! Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε φως και αποκάλυψη σε αυτή την παραβολή. Η κατανόησή της στη συνέχεια, θα μας βοηθήσει στην κατανόηση όλων των άλλων παραβολών. Η παραβολή του Σπορέα, είναι πλούσια σε μηνύματα και μαθήματα. Μιλά για τη σημαντικότητα του Λόγου, τη σημαντικότητα του σπείροντος, του εδάφους, για τα εμπόδια και την αύξηση.

Ας τα δούμε επιγραμματικά:

1) Ο σπείρων:

     Ο Θεός διάλεξε και όρισε άνθρωποι να είναι αυτοί που θα ευαγγελίσουν ανθρώπους, τον κόσμο όλο! Όχι άγγελοι και αρχάγγελοι! Ο Κύριος «δεν ανέλαβεν αγγέλων φύσιν» και στη σπορά των Καλών Νέων, άνθρωποι διακονούν. ⇔ Ρωμαίους 10:13-18. Αυτόν όμως που σπέρνει, είναι ο Θεός που αποστέλλει! Να γιατί η Εκκλησία παρακαλεί «τον Κύριο του θερισμού να αποστείλει εργάτες στον αμπελώνα Του!»

2) Ο Λόγος ⇔ Σπόρος

Ο σπείρων, πρέπει να σπείρει το Λόγο του Θεού! ⇔ «Ο σπόρος είναι ο Λόγος του Θεού». ⇔ «Ο σπείρων τον Λόγον σπείρει».

3) Το έδαφος της καρδιάς (τέσσερα είδη εδάφους!)

4) Ο Σατανάς που αφαιρεί το σπόρο = Λόγο

5) Η προσοχή – τα αυτιά – ακοή των ακροατών.

6) Τα εμπόδια – λόγοι της μη αύξησης του Λόγου.

Ας τα δούμε τώρα αναλυτικά:

1) «Εξήλθεν ο σπείρων σπείραι» (Μάρκος 4:3). – Είναι πολύ σημαντική αυτή η διάσταση. Μέσα στο «εξήλθεν» και στο «ο σπείρων», κρύβεται μία ζωή Θεού! Ένας άνθρωπος, που ο ίδιος στο παρελθόν έγινε «καλή γη», καρποφόρησε και τώρα σπείρει τον Λόγο που τον ευλόγησε! Μέσα στην καρδιά του σπείροντα, υπάρχουν σπλάγχνα και πόνος για τους ανθρώπους. ⇔ «Όστις εξέρχεται και κλαίει, βαστάζοντας σπόρον πολύτιμον…» ⇔ «Οι σπείροντες μετά δακρύων, εν αγαλλιάσει θέλουσιν θερίσει!» Ο σπόρος είναι ο Λόγος! Δεν μπορεί να υπάρξει αναγέννηση χωρίς το Λόγο! ⇔ Ιάκωβος 1:18, Α’ Πέτρου 1:23. Ο ευαγγελιστής, ο μάρτυρας, ο σπορέας, εξέρχεται = νοοτροπία βασιλείας! Σπέρνω ό,τι με γέννησε και με αύξησε! «Ο σπείρων», έτσι απλά! Όχι ο
πτυχιούχος, ο πλούσιος κ.λ.π. Η έμφαση είναι στο Λόγο!

2) Το έδαφος της καρδιάς – Υπάρχουν στην παραβολή αυτή τέσσερα είδη εδάφους – γης, που αντιπροσωπεύουν την κατάσταση της καρδιάς του ανθρώπου από πνευματικής πλευράς. ΠΡΟΣΟΧΗ! – ⇔ – γνήσια – υπάρχει μόνο στο τέταρτο είδος εδάφους! Στα άλλα δύο («πέτρα – αγκάθια») δεν υπάρχει και συνεπώς καμία «σωτηρία δε χάνεται» (στο πρώτο είδος εδάφους εξυπακούεται ότι δεν υπάρχει).

– «… και εγένετο εν τω σπείρειν» – Στη σπορά πάντα θα ισχύουν και θα συμβαίνουν και τα τέσσερα είδη! Στη σπορά θα αποκαλύπτονται! Μία σπορά σε διάρκεια!

– «… και ήλθαν τα πετεινά και κατέφαγαν αυτό». – Ο Λουκάς μας αναφέρει: «έπειτα έρχεται ο Διάβολος και αφαιρεί τον Λόγον από της καρδίας αυτών, διά να μη πιστεύσωσιν και σωθώσιν».! (8:12). Να γιατί ο Διάβολος πολεμά τόσο πολύ τον Λόγο (Γραπτό και Ζωντανό!) Δεν υπάρχει υποκατάστατο του Λόγου, μόνο ο Λόγος είναι ζωντανός, έχει ζωή και μόνο για το Λόγο ο Διάβολος ανησυχεί! Ο Σατανάς αφαιρεί το Λόγο όχι μόνο της Αναγέννησης, αλλά και κάθε άλλης σποράς! Μόνο ο Λόγος, λοιπόν! Τίποτα άλλο δεν μπορεί να είναι σπόρος! Ο σπείρων είναι ο ίδιος προϊόν του σπόρου!

α) «Οι παρά την οδόν…» – Είναι εντυπωσιακό, ότι και σ’ αυτούς σπείρεται ο Λόγος!» και όταν ακούσωσιν, ευθύς έρχεται ο Σατανάς και αίρει τον Λόγον τον σπαρμένον εις αυτούς». Το «ευθύς» δηλώνει άμεση άρνηση! Δε δόθηκε καθόλου χρόνος στον σπόρο – Λόγο! Έπεσε, αλλά ποτέ δε φυτεύτηκε! Η ακοή τους είναι περιοριστική. Ενώ ο Λόγος σπείρεται, αυτοί δεν ακούν συνεχώς. Ο Διάβολος έρχεται σε όλους να προσβάλλει το Λόγο, για να τον αφαιρέσει. Δε θα μπορέσει όμως ποτέ να το κάνει, αν ο άνθρωπος συνεχίσει να ακούει, για να υπακούει! Χρειάζεται, τόσο ο Λόγος, όσο και ο σπείρων. Πώς τον αφαιρεί το Λόγο; Με αμφιβολίες, συκοφαντίες, ψέματα!

β) «…επί το πετρώδες…» – Εδώ έχουμε το δεύτερο είδος εδάφους – γης. Στα εδάφη της Παλαιστίνης το χώμα σκέπαζε τις πέτρες, το πετρώδες έδαφος. Έτσι, ο σπόρος έβρισκε λίγο χώμα, ώστε γρήγορα να βλαστήσει – φυτρώσει = εντυπωσιακό και επικίνδυνο! – Όπου δεν υπάρχει βάθος στο χώμα, παρατηρείται γρήγορη «αύξηση!»

– «…και ότε ανέτειλεν ο ήλιος εκαυματίσθη και δια το μη έχειν ρίζαν εξηράνθη. «Στο εδάφιο πέντε «δια το μη έχει βάθος γής», εδώ «δια το μη έχειν ρίζαν!» Ο ήλιος πάντα θα ανατέλλει (όπως το «κατέβη η βροχή, ήλθον οι ποταμοί, έπεσαν οι άνεμοι…) και πάντα το φυτό θα καίγεται χωρίς ρίζα! ⇔ Να γιατί «…ερριζωμένοι και εποικοδομούμενοι εν Αυτώ» ⇔ «ως δένδρον πεφυτευμένον…». Προσοχή! Το πρόβλημα ποτέ δεν είναι στο Λόγο, αλλά ούτε και στον σπείροντα! Είναι πάντα στο έδαφος! Η ανταπόκριση αυτών των ανθρώπων είναι εντυπωσιακή: «…ευθύς, μετά χαράς λαμβάνουσιν αυτόν!» (Μάρκος 4:16, Λουκάς 8:13). Σε αυτό το στάδιο, υπάρχει και ομολογία και το βιαστικό από μέρους μας συμπέρασμα: «Αναγεννήθηκε, σώθηκε!» Η πραγματικότητα όμως, είναι άλλη: «Και ούκ έχουσι ρίζαν εν εαυτοίς, αλλά πρόσκαιροι εισίν» – Όταν δε ριζώνω, είμαι πρόσκαιρος.

– «…είτα…» = Μεσολαβεί ένα χρονικό διάστημα… (Μέχρι τότε, όλα πάνε καλά!…) – «…γενομένης θλίψεως ή διωγμού, διά τον Λόγον, ευθύς σκανδαλίζονται! Η καλή όμως γη, όχι μόνο δε σκανδαλίζεται, αλλά και διδάσκεται, «ότι διά πολλών θλίψεων δεί εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού!» Μαθαίνουν από τον Κύριό τους, ότι «στον κόσμο θα έχουν θλίψεις» και αρχίζουν σιγά –σιγά, να καυχώνται σ’ αυτές! Ο Λουκάς λέει: «προς καιρόν πιστεύουσιν και εν καιρώ πειρασμού, αποστατούσιν!»

     Τόσο η θλίψη, όσο και ο διωγμός, γίνονται πάντα εξ αιτίας του Λόγου. Αυτός ο Λόγος έχει αξιώσεις, εγείρει απαιτήσεις, προκαλεί σε συμμόρφωση, μετάνοια, καρπό Αγίου Πνεύματος. Αυτός ο Λόγος προκαλεί τον κόσμο, το Διάβολο, αλλά και τον εαυτό μας, εναντίον μας. «…ευθύς σκανδαλίζονται», όπως και «ευθύς» δέχτηκαν! Κλονίζονται, απαρνούνται το Λόγο και δυστυχώς αποστατούν! Γι’ αυτό, ας είμαστε προσεκτικοί και όχι τόσο ενθουσιώδεις σε γρήγορες «ομολογίες». Η «χαρά» που είχαν, ήταν μια διανοητική συγκατάθεση στην Αλήθεια του Ευαγγελίου και μία συναισθηματική – ψυχική «χαρά».

     Ο Λουκάς αναφέρει: «…προς καιρόν πιστεύουσι και εν καιρώ πειρασμού αφίστανται», δηλαδή, «όταν έλθει ο καιρός της δοκιμασίας απομακρύνονται». Αυτός ο «καιρός» είναι αναπόφευκτός! Η πίστη, οπωσδήποτε θα δοκιμαστεί! Ακόμα, αυτής της κατηγορίας (επί το πετρώδες), μέχρι να σκανδαλιστούν και να φύγουν, «κηρύττουν», γράφουν ύμνους, έχουν ομολογία κ.λ.π. Όλα αυτά όμως, δεν είναι αποδεκτά από τον Θεό, γιατί προηγείται η «καινή κτίσις», το «ποίημα Αυτού εσμέν εν Χριστώ», για να ακολουθήσει το «επί έργοις αγαθοίς». Να γιατί: «πώς θέλουσι κηρύξει εάν δεν αποσταλλώσι;» Και ο Θεός πάντοτε αποστέλλει ανθρώπους, των οποίων το έδαφος της καρδιάς, είναι «γη καλή και αγαθή».

     Το έδαφος με τα αγκάθια – «Και άλλοι εισίν οι εις τας ακάνθας σπειρόμενοι. Ούτοι εισίν οι τον Λόγον ακούσαντες». Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι και εδώ, η ακοή είναι περιοριστική, ενώ, όλα τα υπόλοιπα που ακολουθούν είναι «εισπορευόμενα»!

– «…και αι μέριμναι του αιώνος και η απάτη του πλούτου και αι περί τα λοιπά επιθυμίαι εισπορευόμεναι, συμπνίγουσιν τον Λόγον και άκαρπος γίνεται». Οι μέριμνες είναι πολλές, για μόλις ένα (και όχι πλήρη) αιώνα! Ο Λουκάς τονίζει «υπό μεριμνών» = μία φροντίδα πέρα από τα υγιή όρια, ανάμεικτη με άγχος και ανησυχία. Επίσης, ο Λουκάς αναφέρει: «…συμφυείσαι αι άκανθαι» (8:7). Τα αγκάθια φύτρωσαν μαζί με τον σπόρο του σιταριού και αναπτύχθηκαν γρηγορότερα απ’ αυτόν, γιατί είχαν βαθύτερες και από πολύ καιρό ρίζες. Στο έδαφος αυτό, η αγαθή επίδραση του Λόγου υπερτιμάται και συμπνίγεται από τα πράγματα του κόσμου τούτου.

     Η προς Εβραίους επιστολή έχει τρομακτική εικόνα γης, που εκφέρει «ακάνθας και τριβόλους, αδόκιμος και κατάρας εγγύς, ής το τέλος εις καύσιν».

     Ο πλούτος απατά! Σε κάνει να νομίζεις ότι μπορείς να βασιστείς σ’ αυτόν. Είναι όμως άδηλος, αβέβαιος! ⇔ «…να μην ελπίζουμε επί την αδηλότητα του πλούτου…» Α’ Τιμ. 6:17-19. Οι μέριμνες που ανέφερε πριν, για να αντιμετωπιστούν, ανοίγουν τον δρόμο, όχι στην εκζήτηση του Θεού, αλλά του πλούτου! Αν δε μάθω να επιρρίπτω όλη τη μέριμνα εκζητώντας τον Θεό, τότε θα ξεκινήσω να πλουτήσω «…για να τα βγάλω πέρα». Οι μέριμνες του βίου είναι καρπός απιστίας. Μέριμνα = η ανήσυχη φροντίδα για τα αγαθά της παρούσης ζωής. Να γιατί ο Κύριος στην εσχατολογική, προφητική Του ομιλία, συνιστά: «Προσέχετε, μήποτε αρυνθώσιν αι καρδίαις σας…και μεριμνών βιοτικών…». – «…αι περί τα λοιπά επιθυμίαι», αποτελούν ένα μεγάλο ψέμα! Ο Λουκάς επισημαίνει «… και πλούτου και ηδονών του βίου». Ο πλούτος ανοίγει το δρόμο για ηδονές αυτής της ζωής. Οι ηδονές όμως, κάποια στιγμή, γίνονται οδύνες για τον άνθρωπο! –

– «…εισπορευόμεναι» (Μάρκος) – «εισπορευόμενοι» (Λουκάς) – Αφορά τα τρία προηγούμενα και όλα είναι σε διάρκεια! ≠ «ακούσωσιν, ακούσαντες» – Μαζί με τη λήψη του Λόγου, γίνεται και η καλλιέργεια – λήψη, σε μεγαλύτερο βαθμό των αγκαθιών. – «συμπνίγουσιν τον Λόγον…» – Είναι εντυπωσιακό, όσο και τρομερό. Ένας ζωντανός Λόγος να καταπνίγεται! Μαζί με το Λόγο πνίγονται τελικά και αυτοί οι ίδιοι.

– «…και άκαρπος γίνεται» – Ενώ ο Θεός, πάντα στέλνει το Λόγο Του, για καρποφορία. Ο Λουκάς λέει: «ού τελεσφορούσι». Το «τελεσφορώ», σημαίνει: «φέρνω τον καρπό σε πλήρη ωριμότητα», «φέρω τι εις το τέλος του = ωρίμανση = καρπούς». Να γιατί ο Θεός, μέσω του Ιερεμία προειδοποιεί το λαό του: «Αροτριάσατε τους κεχερσωμένους αγρούς σας και μη σπείρετε μεταξύ ακανθών».

     Η καλή γη – «και άλλα έπεσεν εις την γήν την καλήν» – εδώ υπάρχει μία διαφορά στον αριθμό! Ενώ στα τρία προηγούμενα εδάφη ό,τι πέφτει – σπείρεται είναι σε ενικό αριθμό, εδώ είναι σε πληθυντικό. (έδαφος δεκτικό, έτοιμο να μάθει, να διδαχτεί, να ανταποκριθεί). Μόνο στο είδος αυτό υπάρχει αναγέννηση, σώζουσα πίστη και φυσικά σωτηρία!

– «…και εδίδου καρπόν» – Είναι καρπός γνήσιος, σε διάρκεια, σε ένα έδαφος – γη «…καρδία καλή και αγαθή» (Λουκάς). Η καρποφορία γίνεται «εν υπομονή!» Τα άτομα της γης αυτής, δεν αφήνουν – επιτρέπουν στο έδαφος της καρδιάς του, ούτε «πέτρες», ούτε «αγκάθια»! Ο Λόγος βρίσκει έδαφος να ριζώνει και δεν πνίγεται. Η καρποφορία είναι σίγουρη, αλλά είναι ανάγκη να
καταλάβουμε το «εν υπομονή» ⇔ «…εν τω καιρώ αυτού» ⇔ «…εν τω δέοντι καιρώ» = πιστότητα στη ρουτίνα! Γνώση του νόμου «σποράς – θερισμού». Ο Κύριος εξηγεί στο εδάφιο 20: «Και εκείνοι εισίν οι επίι την γήν την καλήν σπαρέντες, οίτινες ακούουσιν τον Λόγον και παραδέχονται και καρποφορούσιν εν τριάκοντα και εν εξήκοντα και εν εκατόν».

– «…οίτινες ακούουσιν» και όχι «ακούσαντες». Εδώ, η ακοή είναι σε διάρκεια. Εδώ, ο Λόγος πραγματικά σπάρθηκε! Την ακοή τη συνοδεύει η υπακοή! Όχι μόνο η ακοή είναι σε διάρκεια, αλλά και η υπακοή, αλλά και η καρποφορία! Τόσο το «ακούουσιν», όσο και το «παραδέχονται» και το «καρποφορούσιν», είναι σε χρόνο διάρκειας. Η ακοή, υπακοή και καρποφορία, είναι συνεχής.

     Τα άτομα που ανήκουν στην κατηγορία της καλής γης – τα μόνα με αναγέννηση – ακούν με τα πνευματικά αυτιά της καρδιάς και «παραδέχονται». Το ρήμα αυτό έχει πολλές έννοιες, όπως «αγαπώ – στέργω κάτι, το κρίνω ως εύλογο, δέχομαι, αναγνωρίζω κ.α. Η πιο όμορφη σημασία του όμως είναι: «Καλωσορίζω κάτι».

     Ο πιστός άνθρωπος του Θεού, όχι μόνο δε διαπραγματεύεται τίποτα από τις εντολές του Κυρίου, αλλά τις καλωσορίζει στην καρδιά του, πιστεύοντας ότι η Θεία ζωή είναι κρυμμένη στις εντολές. Αγαπώ τον Κύριο, μόνο όταν τηρώ τις Εντολές Του και τότε Εκείνος εμφανίζει τον Εαυτό Του σε μένα! (Ιωάννης 14:21).

     Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα άτομα της καλής γης θα προσβληθούν από τα ‘αγκάθια» (μέριμνες – πλούτος – επιθυμίες), αλλά δεν δίνουν χώρο στη έδαφος της καρδιάς τους, ώστε αυτά να φυτρώσουν και να μεγαλώσουν. Έτσι, ο Λόγος δεν πνίγεται και καρποφορεί. Κρατούν το Λόγο «εν καρδία καλή και αγαθή». Φροντίζουν, η καρδιά τους να γίνεται και να μένει τέτοια. Άνθρωποι «ευδοκίας», καλοπροαίρετοι στη σπορά του Λόγου, όπως και ο Κορνήλιος, η Λυδία κ.α. Ο Ματθαίος αναφέρει, ότι τα άτομα αυτά, είναι ακροατές νοήμονες! – «…και συνιείς…» – Να γιατί ο Κύριος μας ανοίγει «τον νούν του συνιέναι τας Γραφάς! – Ακούν για να εννοήσουν, ώστε να ανταποκριθούν. Εννοούν, όχι μόνο τη σημασία των Λόγων, αλλά και το συμφέρον που υπάρχει στα Θεία Λόγια.

– «…ακούσαντες τον Λόγον κατέχουσιν και καρποφορούσιν εν υπομονή» (Λουκάς 8:15). Κατέχουν – κρατούν ό,τι άκουσαν! Όπως η Μητέρα τα ου Κυρίου, συντηρούν και διατηρούν τα ρήματα στην καρδιά τους. Δεν επιτρέπουν στον Σατανά να τους τον αφαιρέσει με λογισμούς απιστίας. Δεν είναι ικανή η όποια θλίψη, ο όποιος διωγμός να εξουδετερώσει την επίδραση του Λόγου.

     Οι άνθρωποι της καλής γης αναιρούν όλα τα χαρακτηριστικά των άλλων τριών εδαφών! Κρατούν το Λόγο ως τροφή της ψυχής τους, απαραίτητη και ζωογόνα. Αποτέλεσμα; Καρποφορούν! Σε τι συνίσταται η καρποφορία; Στον Χαρακτήρα του Κυρίου Ιησού = Καρπός του Αγίου Πνεύματος. Καρποφορία σε θεία νοήματα, θεία αισθήματα, θεάρεστα λόγια και έργα, αρετές και ιδιότητες, όπως ο Μεγάλος πνευματικά Πρωτότοκος Αδελφός τους. Η καρποφορία όμως, γίνεται «εν υπομονή».

     Εδώ, οι πιστοί πρέπει να γνωρίζουν τους φυσικούς νόμους σποράς και θερισμού. Όπως, δηλαδή, η γη που σπείρεται, δε δίνει καρπό την επόμενη μέρα, βδομάδα και χρειάζεται αρκετό χρόνο, έτσι και το έδαφος – καλή γη – του πιστού. Ας θυμόμαστε στον πρώτο ψαλμό, ότι το δέντρο, «παρά τους ρύακας των υδάτων, φέρει τον καρπόν αυτού εν τω καιρώ αυτού!» Επίσης, να γνωρίζουμε για να μη πλανηθούμε, πως «ό,τι αν σπείρει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει». Αν σπείρουμε στο Πνεύμα, τότε θα θερίσουμε «εκ του Πνεύματος ζωή!» και θα θερίσουμε «αν δεν αποκάμωμεν εν τω δέονται καιρώ!» (Γαλάτας 6:8,9). Ανάμεσα, λοιπόν, στη σπορά και στο θερισμό, απαιτείται πιστότητα στη ρουτίνα!

     Τέλος, η καρποφορία είναι ανόμοια: «… εν τριάκοντα και εν εξήκοντα και εν εκατόν». Αυτή η έκφραση δηλώνει διάφορους βαθμούς αρετής και αγιότητας. ⇔ «αστήρ αστέρος διαφέρει κατά την δόξαν!» Αυτή η διαφοροποίηση δεν οφείλεται στον Θεό, αλλά στο μέτρο πίστης και αφιέρωσης, με το οποίο ο κάθε πιστός πλησιάζει τον Θεό. Με όσο μεγαλύτερο μέτρο πηγαίνω, τόσο περισσότερο θα το γεμίσει και θα γίνει προσθήκη… «στους ακούοντας!» Αυτές οι ευλογημένες ψυχές, ποτέ δεν επαναπαύονται στους καρπούς των σημερινών αρετών τους! Η καρποφορία είναι συνεχής! Είναι ανάγκη, όχι να «καρποφορήσουν», αλλά να καρποφορούν συνεχώς, για τη δόξα του Θεού.

     Τελειώνοντας την παραβολή, ο Κύριος «εφώνη… ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω!» Είναι ανάγκη, στην πολυφωνική εποχή μας, να ακούμε μόνο μία φωνή: Του Κυρίου ⇔ «…ακούουσι της φωνής Μου και Με ακολουθούν και Εγώ δίδω εις αυτά ζωήν αιώνιον!» Ουράνιους ήχους είναι ανάγκη να ακούμε, όχι γήινους. Αυτιά πρόθυμα, όχι για ψιθυρισμούς, καταλαλιές, συκοφαντίες, βλασφημίες κ.λ.π., αλλά για ουράνιες μελωδίες, για τα Λόγια του Θεού!